TRABZON AYASOFYA MÜZESİ YENİDEN CAMİ Mİ OLUYOR ?
M. Arif DEMİRER
22 Nisan 2013 Pazartesi
Son günlerde Trabzon'da Ayasofya Müzesi'nin yeniden camiye dönüştürüleceği konuşuluyor. 1260 yılında kilise olarak yapılmış olan Ayasofya, 1573 tarihinde camiye dönüştürülmüştü. 1957 yılında ise Menderes Hükümeti tarafından duvarlarındaki fresklerin restorasyon çalışmalarının yapılmasına karar verilmiş, 1958 yılında Edinburg Üniversitesi hocaları tarafından başlatılan restorasyon çalışmaları tamamlandıktan (1962) iki yıl sonra da bina müze olarak açılmıştı. Elli yıldır müze olarak hizmet veren binanın duvarlarındaki, beş yılda restore edilerek gün ışığına çıkarılan, freskler perdeleme yöntemi ile kapatılacakmış. Minare olarak da binaya 20 metre uzaklıktaki kilisenin eski çan kulesi kullanılacakmış !
Bu konuda Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın görüşleri şöyle: (STAR Gazete, 28.8.2012)
"Trabzon Ayasofya Camisi de, bugüne kadar aslında hiç olmadığı şekliyle maalesef müze haline getirilmiştir. Bizim dönemimizde böyle bir şey olamaz. Camiler Allah'a ibadet edilen yerlerdir, hiçbir kanun onu asıl maksadından başka bir yere götüremez. İnşallah en kısa zamanda Trabzon Ayasofya Camisi'ni hep beraber açarız. Trabzon'a gideriz bir cuma namazı da inşallah orada, ecdadımızın camisinde 'Allahu Ekber' diyerek, saf tutarız"
Başbakan Yardımcısının bu görüşlerindeki maddi hatalara bakalım ve de ek bilgiler ile hatırlatalım: Önce binanın aslı cami değil, kilise ! Duvarlarında çok değerli freskler var. Kiliseler de ibadet mekanlarıdır. Biz bir defa kiliseyi cami yaparak asıl maksadından başka bir yere götürmüşüz ancak bunu yaparken İstanbul'daki Ayasofya örneğinde olduğu gibi o tarihte (İstanbul'da 1453, Trabzon'da 1573) etrafta cami bulunmaması nedeniyle bir ihtiyacı gidermişiz. Daha sonra, başbakan olunca Ezan yasağının kaldırılmasını sağlamış olan Başbakan Menderes'in döneminde, caminin müzeye dönüştürülmesi çalışmalarını başlatmışız; Said Nursi'nin baş dostu Sinan Omur'un, sahibi olduğu Hür Adam gazetesinde, Menderes'e Ayasofya'yı cami olarak ibadete açmak üzere şu çağrıyı yaptığı 1957 yılında:
"ADNAN BEYİN NURLU ELİLE AYASOFYA'NIN ÜZERİNDEN SİYAH BULUT KALKAR, NURA KAVUŞUR.
"Vicdan hürriyetine hürmet eden, manevi bünyeyi besleyen, mahvolmuş abideleri ihya eden Sayın Menderes, ecdadının vakfiyesini de yerine getirecektir." Hür Adam, 24.6.1957.
Bir ihtiyacı karşılamak üzere camiye dönüştürülmüş olan Trabzon Ayasofya kilisesi; ihtiyaç ortadan kalktıktan ve yurt sathında çok sayıda görkemli camilerimiz yapıldıktan sonra, uluslararası bir çalışma ile duvarlarındaki freskler kazanılarak müze olarak hizmete açılmıştır. Fresklerin kurtarılması çalışmasının emrini 1957yılında Menderes vermiştir.
Başbakan Yardımcısının, son elli yıl boyunca müze olarak hizmet vermiş olan bir kilise binasını yeniden cami olarak açıp bir Cuma günü saf tutmak heyecanını anlıyorum. Anlıyorum çünkü Başbakan da birkaç gün önce yegane referansının Kuran olduğunu ilan etmişti. Anlıyorum çünkü Başbakanın ve yardımcısının her fırsatta hatırlattıkları mürşitleri Necip Fazıl da İstanbul'daki Ayasofya'nın ibadete açılması için çok uğraşmıştı.
Ancak bu heyecanı hoşgörü ile karşılayamıyorum çünkü, artık hamdolsun bir cami açığımız yok. Rum'dan kalan kiliseleri gecekondu gibi ucube camilere dönüştürmek yerine yurt sathında çok görkemli camiler yaptık, yenilerini yapacak gücümüz ve yeteneğimiz de var. Son güzel örnek, Ankara'da 19 Nisan 2013 günü Başbakan'ın açtığı Ahmet Hamdi Akseki Camii.