Tarihi Zenginliklerimiz
İlimizde Kültür Bakanlığı tarafından tescillenmiş ve koruma altına alınmış 550 tarihi tescilli kültür varlığı bulunmaktadır. Bunun yanı sıra "tabiat varlığı" olarak belirlenmiş ve koruma altına alınmış bölgelerimiz de bulunmaktadır.
İl merkezi ve ilçelerde sayısız tarihi esere rastlamak mümkündür.
Bunların başlıcalarını şöyle sıralayabiliriz :
"Trabzon Kalesi, Kalepark, Yenicuma Camii, Cephanelik, Su Kemerleri, Akçakale, Ayasofya, Küçük Ayvasıl, Ortahisar Camii, Molla Nakip Camii, Kudrettin Camii, Hüsnü Göktuğ Camii, Kızlar Manastırı, Kaymaklı Manastırı, Kuştul Manastırı, Sumela Manastırı, Santa Maria Kilisesi, Gülbaharhatun Camii, İskenderpaşa Camii, Tophane Hamamı, Sekiz Direkli Hamam, Meydan Hamamı, Çeşmeler, Köprüler, Atatürk Köşkü, Memişağa Konağı, Erdoğdu Bey Camii, Musa Paşa Camii, Saraçzade Medresesi, Ortahisar Muvakkithanesi, Emir Mehmet Türbesi, Hamzapaşa Türbesi, Bedesten" Karadeniz kıyısında kurulmuş en eski kentlerden biri olan Trabzonda yukarıda kısaca isimlerini sunduğumuz eserlerin dışında her köyde ve mahallede bulunan çeşmeler, evler, köprüler bize tarihin geçmiş sevimli yüzünü yansıtmaktadır. Akçaabat Orta Mahalle, Sürmene evleri, Ortahisar mahallesindeki eski Türk evleri, konaklar bugün bile işlevlerini yürüten diğer irili ufaklı tarihi eserlerin hepsi ilimizin birer kültür ve tabiat varlığıdır.
TRABZONUN TARİHİ VE KÜLTÜREL GELİŞİMİ
Bilinen tarihi geçmişi en az 4000 yıl öncesine dayanan Trabzon, konumu nedeniyle tarihin bütün evrelerinde tüm dünyanın ilgisini çekmiş ender kentlerden biridir. Coğrafi önemi, tam bir geçiş noktasında bulunması, değişik medeniyetlere ev sahipliği yapması Trabzon'u önemli kılan etkenlerin başında gelmektedir. Böylesine köklü geçmişe sahip bir kentin kültürel hayatı da renkli olmuştur. Trabzon, bildiğimiz "kent kültürü"nü yüzyıllardan bu yana bünyesinde yaşatmaktadır. Ticari ve idari merkez olarak Trabzon'da yüzyılların ötesinden bu yana kurulu bulunan eğitim-kültür-ticaret merkezlerinin varlığı, kentin çevresiyle birlikte canlı ve süregelen bir kültürel birikime sahip olduğunun göstergesidir.
Büyük Türk Padişahı Fatih Sultan Mehmet'in, Trabzon'u 1461'de fethinden sonra daha da gelişen Trabzon'da kültür kurumlarının varlıklarına bir çok tarihi belgede rastlamamız mümkündür. Cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal ATATÜRK'ün "Halkı zeki, üretken, girişimci ve çalışkan" olarak nitelendirdiği Trabzon'da çok gayretli çalışmalar yapılmış, eğitim ve kültür hareketlerine büyük önem verilmiştir.
Dünyaca ünlü gezginlerin ziyaret ettiği Trabzon, yüzyıllar boyunca, bütün dünyanın ilgisini çekmiştir. Ksenophon'dan, Evliya Çelebi'ye, Fallmerayer'den, Frunze'ye kadar yüzlerce seyyahın ziyaret edip, düşüncelerini tarihe birer belge olarak aktardıkları "seyahatnamelerde"ki ana buluşma noktası "gizemli doğası, coğrafi konumu, Orta Asya, Kafkasya, Uzakdoğu, Ortadoğu'nun İstanbul ve Avrupa ile ilişkisinde önemli bir ticaret ve kültür merkezi" oluşundan kaynaklanan kentin vazgeçilmezliğidir.
Fotoğraflar: TRABZON Kültür-Sanat-Yaşam Dergisi'inden Eylül-Ekim 2008 Sayı:8
Trabzon yemekleri denince akla; mısırdan, lahanadan, hamsiden, fasulyeden, patatesten, pidelerden, turşudan meydana gelen yüzlerce yemek tarifi gelir.
Trabzon mutfağı zengin bir mutfaktır. Kim sevmez karalahana çorbasını, kim istemez kıymalının, peynirlinin damakta kalan tadını. Hani derler ya hamsinin kırk çeşit yemeği yapılır Trabzon’da... Doğrudur, hamsi kışın sofraların baş tacı yazın da yaylalarda, köylerde soğuk suların başında tuzlamasıyla aranan yiyeceğidir... Hamsi denince akla Trabzon, Trabzon deyince de hamsi gelir...
Trabzon’un yemeklerinin başlıcalarını şöylece sıralayabiliriz :
Mısır sarması, etli lahana sarması, içli tava, hamsili pide, hohollu pide, pazı burmalısı, hamsili pilav, kuymak, su böreği, yufka tatlısı, laz böreği, gulya, turşu kavurması, pazı plakisi, lahana kavurması, kaygana, hamsi kuşu, mısır çorbası, ısırgan çorbası, hamsili pilav, hamsili ekmek, etli mısır sarması, Trabzon kebabı, Hamsiköy sütlacı, zumur, kaz kaldıran, hoşmeli, tomara kaygana, hamsi plaki, sütlü kabak, lapa, borani, hamsi çıtlaması, hamsi ızgara...
- Vakfımız, İnkilap sokak 18/10 Kızılay-ANKARA adresindeki daireyi satın alarak, hemşehrilerinin dinlenmeleri ve lokal olarak kullanmaları amacıyla hizmete sunmuştur.
- 1989 yılında, hemşehrilerinin katkılarıyla Necatibey Cad. No:88/3 adresindeki daire satın alınmıştır.
- Vakıf üyelerinden Av. Mahmut Bayram'ın kardeşi Yusuf Bayram tarafından Keçiören adresindeki dükkan, 1998 yılında vakfımıza bağışlanmıştır. Halen kirada olup, kira geliri burs havuzuna aktarılmakta ve yüksek öğrenim öğrencilerine burs olarak verilmektedir.
- 2004 yılında; İnkilap sok.No:18/14 Kızılay-ANKARA adresindeki gayrimenkul satın alınarak yönetim merkezi olarak kullanılmaya başlanmıştır.
- Vakfımız, 1991-2015 yılları arasında 543 yüksek öğrenim gören öğrenciye burs verilmiştir;
- Vakıf, kuruluşundan bu güne dek Trabzon Kültür ve Dayanışma Derneği ile ortak düzenlediği organizasyonla, "24 Şubat Trabzon'un Kurtuluşu"nu balo düzenleyerek kutlamaktadır.
- Trabzon Vakfı Eğitim Kültür Projesinden olan "Trabzon Vilayeti Salnameleri"nin 1.cildini Haziran 1993'te çıkartmıştır.
- TRABZON dergisini 1987-1988-1989-1990-1991-1992-1993-1994 (Kanuni Özel Sayısı) ve 2003 yıllarında dokuz sayı çıkarmıştır.
- 1996 yılında "TRABZON İLİ KIYI YÖNETİMİ" adlı kitabı yayınları arasında çıkartarak, okurlara sunmuştur.
- Trabzon Vakfı, kurucularının dışında 26.05.1990 tarihinde vakfa üye kabulüne başlamış. 2002 yılına kadar 97 üye kaydı yapılarak vakfa katılım sağlanmıştır.
- Geçmiş yıllarda Maçka/Çatak felaketi ve Trabzon'da meydana gelen sel felaketi dolayısıyla kampanyalar düzenlenerek felaketzedelere maddi katkıda bulunmuştur.
- Trabzon il ve ilçelerinde bulunan okullara, araç - gereç - kitap ve mali yardımlar yapılmıştır.
| Öğretim Yılı | Öğrenci Sayısı |
| 1991-1992 | 8 |
| 1992-1993 | 6 |
| 1993-1994 | 18 |
| 1994-1995 | 12 |
| 1995-1996 | 16 |
| 1996-1997 | 15 |
| 1997-1998 | 18 |
| 1998-1999 | 12 |
| 2002-2003 | 28 |
| 2003-2004 | 32 |
| 2005-2006 | 30 |
| 2006-2007 | 28 |
| 2007-2008 | 31 |
| 2008-2009 | 33 |
| 2009-2010 | 30 |
| 2010-2011 | 33 |
| 2011-2012 | 34 |
| 2012-2013 | 59 |
| 2013-2014 | 50 |
| 2014-2015 | 50 |
| Toplam | 543 |
Yaşamımızı sürdürdüğümüz Ankara'da, çok geniş bir hemşeri kitlesinin bulunduğunu gözlemleyen duyarlı kişiler 1976 yılında bir araya gelerek, sayıca çok olan ama bir araya gelemeyen Trabzonluları, hiçbir ayırım gözetmeksizin bir çatı altında toplamayı başarmak amacıyla bir çalışma başlattılar. Sonuçta bu amaçla kurulacak bir derneğin yararına inandılar ve "Trabzon Kültür ve Dayanışma Derneği"ni kurdular.
Dernek, 1978 yılından bu yana İnkılap Sokak No:18/10 Kızılay-ANKARA adresinde çalışmalarını sürdürmektedir. Amaç, Ankara'da yaşayan tüm Trabzonlulara doğup büyüdüğümüz ilimizin tarihini, sanatını, kültürünü ve folklorunu tanıtarak gelecek kuşaklara aktarmak, kalıcılığını sağlamaktır.
Kısıtlı mali kaynaklarla kurulan derneğimiz, yıllar geçtikçe tüm hemşehrilerimizle kucaklaşmayı başarmıştır. Ayrıca derneğimiz Trabzon'dan herhangi bir nedenle Ankara'ya gelen hemşehrilerimizin sorunlarını gidermeye çalışan bir kurum haline gelmiştir. Bu hizmet yoğunluğunu artırarak bugün de devam etmektedir.
Bu amaçlarla kurulan derneğimizin en önemli çalışmalarını şöyle sıralayabiliriz:
- Tarihimizi, sanatımızı, kültürümüzü ve folklorumuzu tanıtıp, sosyal dayanışmamızı en yüksek düzeye çıkarmaktır.
- Kuruluş tarihinden bugüne kadar geleneksel olarak 24 Şubat tarihinde, tüm hemşerilerimizin katılımıyla "Trabzon Balosu"nu gerçekleştirmektir.
- Her yıl, senede bir gün aralık ayı içerisinde sadece bayan hemşerilerimizin katkı ve katılımları ile dernek lokalinde "Hamsi Günü" düzenlemektedir.
- Zaman zaman çevredeki tarihi ve kültürel yerlere geziler düzenlenmektedir.
- Türkiye'nin ve Trabzon'un gündeminde olan önemli olayların uzman kişileri tarafından söyleşiler düzenlenmektedir.
- Derneğimizin kurucu ve üyeleri, 1986 yılında dernek tüzüğü ile, geniş kapsamlı çalışmaları gerçekleştirmek amacıyla "Trabzon İli ve İlçeleri Eğitim Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı"nı kurmuştur. Bu tarihten itibaren vakıf ve dernek her türlü faaliyeti birlikte daha da çeşitlendirerek ve geliştirerek, geniş hemşeri kitlesine taşımaya başlamıştır.
- Vakıf ve dernek 1987 yılından 2002 yılına kadar Trabzon'un tarihini, kültürünü ve görsel yanını ön plana çıkaran "TRABZON" dergisini çıkarmıştır.
- Aylık söyleşileri vakıf- dernek birlikte yapmaya devam etmektedir. Trabzon Vakfı 1991 yılından bugüne kadar, yüksek öğrenime devam eden Trabzon kökenli üniversite öğrencilerinden 225'ine karşılıksız burs vermiştir. Bu bursların bir kısmı Merhum Yusuf Bayram tarafından vakfımıza bağışlanan dükkanın kira geliri ile karşılanmaktadır.
- Ayrıca Trabzon Maçka İlçesi'nin Çatak Mevkii'nde meydana gelen sel felaketi sonrasında, Türkiye çapında yardım kampanyası başlatarak, mağdur yakınlarına yardımda bulunulmuş ve oldukça başarılı olunmuştur.
- Trabzon Belediyesi'nin bir ambulansının tıbbi donanımı yapılmıştır.
- Trabzonspor'a mali kaynak temin amacıyla yardım kampanyası başlatılıp, maddi destek sağlanmıştır.
- Trabzon Valiliği'ne, orta dereceli okullara dağıtılması amacıyla ders araç gereci ve nakit yardımı yapılmıştır.
- Ekonomik açıdan Birleşmiş Milletler Küçük Ölçekli Projeler kapsamında "Trabzon Kıyı Yönetimi" araştırmasını yayınlamıştır.
- Osmanlı İmparatorluğu'nun 1866 yılından itibaren yayınlamaya başlayıp, 1918yılına kadar devam eden 527 cilt vilayet salnamesi 22 cildi ve 5754 sayfası "Trabzon Vilayeti Salnamesi"dir. 1869 yılında başlayan Trabzon Salnamelerinin ilgi alanları Samsun-Ordu-Giresun- Trabzon-Gümüşhane-Rize- Artvin ve Batum yöreleridir. Salnameler, bu vilayetlerin yerleşim yerleri, kurum ve kuruluşları, bürokrasisi, belediyeleri, toplumsal ve kültürel yapısı, ekonomik ve ticari yapısı hakkında ayrıntılı bir biçimde istatistik bilgiyi içermektedir. Salnamelerin 22 cildinin basımı tamamlanmış bulunmaktadır.
- 2004 yılına kadar Necatibey Caddesi adresinde bulunan Vakfımız, 2004 yılından itibaren İnkılap Sokak No:18/14 Kızılay-ANKARA adresinde yeni bir daire satın alarak derneğimiz ile aynı binada çalışmalarını birlikte sürdürmektedirler.
- 21-24 Şubat 2007 tarihleri arasında, Ankara Atatürk Kültür Merkezi'nde ilki gerçekleştirilen "Her Yönüyle Trabzon Etkinlikleri-1" bakanların, milletvekillerinin, bürokratların, yöremizin belediye başkanlarının, Ankara'daki sivil toplum örgütlerinin katkı ve katılımları ile devam etmiş, 2009 yılında üçüncüsü gerçekleştirilmiş, Trabzon'un kültürel ve sanatsal değerleri tanıtılmıştır.