M.Ö. 670 Kolonileştirme döneminin başlaması. Kafkaslar üzerinden Trabzona yapılan Kimmer baskınları ve kentin yıkıma uğratılması.

M.Ö. 609-550 Medler dönemi. Med Kralı Keyaksares, Asur devletini yıktıktan sonra Lidya ile Anadolu'yu bölüşmeyi amaçlayan bir anlaşma yaptı. Bu bölüşmede Medler Trabzon'u aldılar.

M.Ö. 550-332 Persler dönemi. Persler, Med ve Lidya egemenliğini kırdıktan sonra Karadeniz kolonilerinin ve Trabzon'un özerkliklerine dokunmadılar. Daha sonra kervanlara saldırılar artınca, Persler karadaki güçlerini kullanarak Doğu Karadeniz'i "Pontos Kapadokyası" denilen büyük bir satraplık haline getirdi. M.Ö. 334'de Makedonya Kralı İskender, Persleri yenince, kent yeniden özerkliğe kavuştu.

M.Ö. 332-66 İskenderin ölmesinden sonra, Karadeniz kentlerinde yetke boşluğu ortaya çıktı. Bu sırada bir Pers soylusu olduğunu iddia eden Mitridates, yeni bir devletin çekirdeğini oluşturarak Pontos İmparatorluğunu kurdu. Trabzon da bu imparatorluğun sınırları içinde yer aldı. M.Ö. 133'de Bergama krallığına yerleşen Romalılar ile Pontos arasında Mitridates Savaşları adı verilen uzun savaşlar yeraldı. M.Ö.66'da Roma Generali Pompeius, Kelkit ve Yeşilırmak vadilerinden savaşarak Trabzon ardındaki Pariyadres dağlarına kadar sokuldu. Burada Mitridates yenildi ve kent Romalıların eline geçti.
Romalılar dönemi. Pompeius, Pontos egemenliğine son verdikten sonra, Trabzon'a "Civitas Libera", (serbest kent) statüsü tanıdı. M.S.254'de kuzeyden gelen Gotlar ve Boranlar kenti yağmalamaları üzerine, Romalılar kente "Legio i Pontica" adıyla güçlü bir garnizon yerleştirdiler. Roma İmparatorluğu 395'de doğu ve batı devletlerine ayrılması sonunda Trabzon bölgesi Doğu Roma'nın sınırları içinde kaldı.

M.S.395 Bizans egemenliğinin başlaması. VI.Yüzyılda yoğunlaşan Bizans-Sasanlı çatışmaları yüzünden Çin'den yapılan ipek alımı tehlikeye düşünce, yeni açılan İpek Yolu Kafkas ve Lazika (Çoruh havzası ve doğusu) üzerinden işlemeye başladı. Trabzon'da ticaret gelişti. Trabzon ve çevresindeki kentler "Khaldia Theması" adı altında birleştirildi.

705 Arapların Trabzon'u ele geçirmesi. 705 yılında Araplar Ankara çevresine yerleştiler. Buradan Trabzon'a akıncı yolladılar. Bu akınlar sırasında Trabzon Arapların eline geçti. Bundan sonra kent Araplarla Bizanslılar arasında el değiştirdi.

715 Bizanslıların kenti yeniden ele geçirmeleri.

717 Trabzon'un tekrar Araplarca alınması.

718 Kentte Bizans egemenliğinin tekrar kurulması.

724 Kent surlarının dışındaki bölgeyi Arapların istilası. Bizanslıların Trabzon'u geri alması.

850 Malatya'nın Arap valisi Ömer bin Abdullah Trabzon yöresini istila edişi.

893 Trabzon'un Bizans egemenliğine girişi.

1075 XI.Yüzyılda Türk güçleri Malazgirt zaferinden sonra Türkmenler Trabzon yöresine kadar ilerlediler. Bölgeye akınlar düzenleyerek hakim oldular. Anadolu Selçuklu Devletinin kurulmasıyla savaş alanı Marmara çevrelerine kayınca, Bizanslı Teodoros Gabras, Trabzon ve yöresini geri almayı başardı.

1081 Trabzon ve çevresini ele geçiren Teodoros Gabras bir süre sonra bağımsızlığını ilan etti. Bu dönemde Danişmendliler Trabzon ve yöreye saldırılar düzenledilerse de, Gabras çevrede üstünlüğünü sürdürdü. Gürcü Kralı David de, bölgeye saldırılar düzenledi fakat fazla tutunamadı.

1098 Teodoros Gabras ölünce Bizans Trabzon'a vali olarak Gregoros Taronites'i atadı. Taronides de bir süre sonra bağımsızlığını ilan edince, Bizanslılar 1107'de Trabzon'a bir ordu göndererek Taronides'i yendiler ve tutsak ettiler. Trabzon tekrar Bizansa bağlandı.

1115 Danişmendlilerden aldığı yardımla Bizansa karşı koyan Konstantin Gabras Trabzon'da başa geçti. Gabras bu arada Türk beylikleri arasındaki savaşlarda yer aldı. Mengücük Emiri İshak ile beraber Danişmendlilere karşı Şiran bölgesinde savaştı. Yenilerek geri Trabzon'a döndü.

1143 Bizansta tahta çıkan I.Manuel Komnenos ilk iş olarak Trabzon'a bir ordu gönderdi. K.Gabras öldürülerek kent tekrar Bizans'a bağlandı.

1204 4.Haçlı seferi sırasında Haçlılar Bizans İmparatorluğunu yıkarak İstanbul'da bir Latin İmparatorluğu kurdular. Bu kargaşa ortamından yararlanan Aleksios Komnenos, Gürcü Kraliçesi Tamara'nın da yardımıyla Trabzon üzerine yürüdü ve kenti alarak Pontos Devletini kurdu.

1228 Selçuklu Sultanı I.Alaeddin Keykubad, Sinop, Samsun, Ünye'yi kurtardıktan sonra, Trabzon'u kuşattı. Pontoslular Trabzon kalesine sığındılar. Selçuklular kale surları üzerinde savaşırken birden patlayan fırtına ve yağmur, kalenin düşmesini engelledi. Selçuklu ordusu dağılarak dağlara ve ormanlara sığındı. Maçka ormanlarında tutsak edilen Gıyaseddin Keyhusrev daha sonra serbest bırakıldı. Anadolu Selçuklularının Anadolu üzerindeki egemenlikleri yassıçimen savaşından sonra kesinleşince, Trabzon Pontos Kralı Andronikos Selçuklu egemenliğini tanıyarak yıllık vergiyle Keykubad'a bağlandı.

1245 Trabzon'da çıkan büyük bir yangın kenti tamamiyle tahrip etti. Bundan sonra kent yeniden kuruldu. Selçukluların Anadolu'da zayıflamasıyla Pontoslular tekrar bağımsızlıklarını ilan etti.

1306 Asya ve Avrupa ticaretinin önemli bir bölümü Trabzon kentinden Cenevizliler kanalıyla gerçekleşmekteydi. Kentte güçlenen Cenevizliler serbest koloni ve vergi bağışıklığı istediler. Aleksios kabul etmeyince çatışmalar başladı. Aleksios, Pervaneoğullarından Gazi Çelebiyle anlaşarak Karadeniz kıyılarını Cenevizlilerden temizledi. Aleksios, Venediklilerle ticaret anlaşması yaparak transit ticareti Venediklere verdi.

1319 Pervaneoğullarından Gazi Çelebi ile Pontosluların arası açıldı. Gazi Çelebi Trabzon'u kuşattı, kentte yangınlar çıkarttı.

1347 Akkoyunlular, Trabzon'a akın düzenleyerek kenti yaktılar. Bu sırada veba salgını, ardından deprem oldu. Kent ıssızlaştı, bunu fırsat bilen Cenevizliler kenti yağmaladılar. Bir yıl sonra 1348'de Akkoyunlu Tur Ali Bey Trabzon'u kuşattı. Bu sırada Ceneviz donanması da Pontos donanmasını yok etti. 1349'da Pontos'un başına geçen III. Aleksios Komnenos Türk Beylikleriyle iyi geçinme yoluna gitti. Kızı ve kızkardeşlerini Türk beylerine vererek akrabalıklar kurdu. Akkoyunlulara vergi ve gerektiğinde asker göndermeyi üstlendi.

1454 İstanbul'un fethinden sonra Osmanlılar'a vergi vermeye başlayan Pontos, bu kez Safevi Şeyhi Cüneyd'in saldırısına uğradı. Aya Fokas (Akçakale) denilen yerde savaşa tutuştularsa da Pontoslular yenilerek Trabzon Surlarına çekildiler. Cüneyd kenti kuşattı. Kentin düşeceğini anlayan Osmanlılar, Trabzon'u Safevilere bırakmamak için Fatih Sultan Mehmet, Hızır Bey komutasındaki Osmanlı Ordusunu Trabzon'a yollayarak Cüneyd'e gözdağı verdi. Cüneyd kuşatmayı durdurarak geri döndü.

1461 Fatih Sultan Mehmet'in kenti fethi.

1625 Kazakların Kent üzerine saldırmaları.

1631 Trabzon'da Kazak baskını.

1816 İlk Tuzcuoğlu ayaklanması.

1818 Kalcıoğlu, Hacısalihoğlu ve Dedeoğlu ayaklanmaları.

1821 İkinci Tuzcuoğlu ayaklanması.

1825 Şatıroğlu ayaklanması.

1832 Üçüncü Tuzcuoğlu ayaklanması.

1895 Ayrılıkçı Ermenilerin ayaklanma girişimi.

17 Kasım 1914 Rus donanmasının Trabzon'u bombalaması.

8-11 Şubat 1915 Trabzon'da yeni Rus bommardımanı.

18 Nisan 1916 Trabzon'da Rus işgali.

24 Şubat 1918 Trabzon'un kurtuluşu.

Tacettin ÇEBİ - TAKA Gazetesi 12 Ekim 2009

Karadeniz insanı sıcaklığı ve girişkenliği, bulunduğu yere çabuk uyum sağlaması ile ünlüdür. Ankara’nın Çankaya İlçesi Belediye Başkanlığı’nı kazanan Bülent Tanık’ta Karadenizliler ile hemen sıcak ilişki sağladı. Geçtiğimiz hafta sonu Trabzon Vakfı ile Trabzon Kültür ve Dayanışma Derneği’ nin ortaklaşa düzenlediği “Günümüzde Çankaya” konulu panele konuşmacı olarak Çankaya Belediye Başkanı Bülent Tanık katıldı. Paneli Prof.Dr.Ruşen Keleş yönetti. Adanalı olan Bülent Tanık, konuşmasında, Karadeniz insanının sıcak, girişken ve zeki olduğunu belirterek, “Bu özellikler biraz olsun bende de var. Ben de Güney Karadenizliyim“ diyerek espri yaptı.

Gazeteci Hikmet Aksoy ve Araştırmacı Yazar Hüseyin Albayrak'ın konuşmacı olarak katıldığı söyleşide; Milli Mücadele basını anlatılmış ve Milli Mücadele yılları öncesi ve sonrası Trabzon basını hakkında da özet bilgiler verilmiştir.

1918 yılında imzalanan Mondros Mütarekesi sonrasında, tekrar bir işgale ve muhacerete uğrama endişesi, Trabzon'un milli mücadeleyi ilk başlatan illerden biri olmasında da en büyük etken olmuştur.

Bir tarih, kültür ve sanat şehri olan Trabzon'un yiğit evlatları, birlik ve beraberlik içinde giriştikleri Milli Mücadele'de, dayanaklarından en önemlisi basın olmuş ve bu yolla kuvay-i milliye ruhunu Trabzon'dan ayağa kaldırarak bütün bir Anadolu'ya yayılmasında öncülük etmişlerdir.

Söyleşide; öteden beri Trabzon'da var olan basın hayatı, 1869 dan 1928 yılına kadarki dönemde çıkan gazete ve dergiler özet olarak örnekleriyle dinleyicilere aktarılırken, Trabzon'un Milli Mücadele'deki önemi de özellikle vurgulanmıştır.

Biliyoruz ki, yoğun bir Rum ve Ermeni basını baskısı altında bulunan Osmanlı İmparatorluğunda, karşı tedbir olarak önemli Vilayet merkezlerinden biri olan Trabzon'da ilk matbaa 1865 yılında kuruldu ve bu matbaada ilk gazete 1869 yılında çıkarılmaya başlandı. 1869-1904 yılları Trabzon'da Vilayet Matbaası'nda basılan 22 yıllık, önemli bir tarih ve kültür kaynağı olup, Vakfımız tarafından tamamının günümüz alfabesine aktarılmasına başlanmış, şimdiye kadar da 18 cildi yayımlanmıştır.

Milli Mücadele yıllarında hiçbir Anadolu ilinde olmayan zenginlikte ve sayıda gazete, dergi ve mizahi yayınlar yayınlanmış olması, Trabzon'da var olan kültür zenginliğini ortaya koymaktadır. Faik Ahmet Barutçu'nun sahipliğini yaptığı İstikbal Gazetesi, tek başına Milli Mücadele bayrağını açarak önder olmuş ve bu kıvılcım bütün bir vatana yayılarak, milli bir uyanışın ve şahlanışın ortaya konulmasını sağlamıştır.